medemenselijkheid

Op een luie zaterdag had ik mij op de bank genesteld met een stapel boeken over Chinese filosofie. Zomaar ineens. Die ochtend stond een citaat van Confucius op de kalender waarvan ik dacht: daar moet ik eens over nadenken. Het citaat ben ik vergeten, maar mijn belangstelling voor Confucius was gewekt.
Ik zocht in mijn boekenkast en vond een paar interessante boeken. 
Langs mijn huis kwam intussen een stroom wandelaars voorbij. Het was herfstvakantie en mooi weer. Perfect wandelweer. Vanaf het parkeerterrein en het bezoekerscentrum van Staatsbosbeheer verderop kon je een gele route en een blauwe route volgen. De gele route leidde langs mijn huis en bracht de wandelaars door oeroude bossen langs hunebedden, grafheuvels en middeleeuwse karrensporen. De blauwe route voerde de wandelaars langs het eeuwenoude beekdal van de Drentsche Aa die hier het Anlooërdiepje wordt genoemd. Via dit beekdal kwamen eeuwen geleden de hunebedstenen over de ijsgletsjers uit het noorden aangegleden.
Vier dagen geleden had de minister-president van ons land een halfslachtige noodtoestand afgekondigd. De horeca ging weer dicht, alle teamsporten werden verboden evenals bijeenkomsten met meer dan dertig mensen. Mondkapjes werden wettelijk verplicht, alleen duurde dat nog even. Dit werd allemaal gedaan omdat het aantal besmettingen met Covid-19 naar meer dan 7000 per dag was gestegen. Ook het aantal ziekenhuisopnamen nam toe. In tegenstelling tot de premier van Nieuw-Zeeland had de minister-president van dit land het niet over het redden van levens,  hij sprak alleen over mensen die zich niet goed aan de regels hielden en over de toenemende drukte in de ziekenhuizen.
Ik wilde niet doodgaan. De individuele verhalen van patiënten en zorgverleners die hadden gevochten met de ellende die dit virus in een mensenleven teweegbracht, raakte mij wel. 
Ik bleef thuis. En ik wandelde in het bos. Als ik 's morgens vroeg de deur uitliep had ik het bos en het beekdal voor mij alleen. Soms staarde een ree mij verbaasd aan, of schoot een haas de struiken aan. 
De minister-president verbood ook reizen tijdens de herfstvakantie. Reizen naar het buitenland tenminste. We lieten de koning ervoor terugkomen uit Griekenland. Ook hij kan best hier komen wandelen. Tijdens het wandelen houd je namelijk altijd wel afstand. Het beste wat je kunt doen is je alleen wanen, alleen met de natuur, de natuur die voor je zorgt. We zijn er tenminste onderdeel van. Een onlosmakelijk onderdeel. Niks anders dan een organisme dat ondanks alles in leven probeert te blijven.
Toen las ik Confucius. "Kinderlijke piëteit en broederliefde, zijn dat niet de grondslagen van medemenselijkheid?" 
Ren, in het Chinees is het een klein woord terwijl wij er in het Nederlands een groot woord van hebben gemaakt. Mede-menselijk-heid. Ren is, zegt Confucius, in staat zijn je te vereenzelvigen met je naasten. Heb je naasten lief, zo eenvoudig is het volgens Confucius. Kunnen wij dit nog, in ons welvarende land waar wij vooral druk lijken met het becommentariëren van andermans gedachten, andermans gedrag en zijn of haar welvaart?
Mede-menselijk-heid. In mijn straat lopen de mensen met de route op een verkreukeld A4tje of op hun mobiel. Het meest moeilijk is het om het dorp uit te komen. Regelmatig staan ze verdwaasd op de straathoek alle richtingen uit te staren waarna ze terugkeren naar het startpunt om een tijdje later weer langs te komen. Soms loop ik naar buiten om ze de weg te wijzen. Ze hebben duidelijk leiding nodig. Het houten paaltje met de gele kop dat strak tegen de lantaarnpaal verderop staat hebben ze niet gezien. Bij een tweede poging lukt dat meestal wel. Als ik ze verder op de route tegenkom zijn ze vaak verdiept in hun eigen routebeschrijving. Regelmatig volgen ze niet degene die voorop loopt maar kijken ze liever op hun eigen mobiel om te kijken of de route wel 'klopt'. Alsof de route een mening is. En niet een feit.
Is er geen vertrouwen meer? Denken we niet meer aan mede-mensen? Kunnen we geen leiding meer ontvangen? Willen we alles zelf doen?
"Mensen met gekunstelde redeneringen en fraaie manieren zijn zelden medemenselijk." Goede mensen zijn eerlijk en denken eerst aan anderen, zegt Kristofer Schipper over deze woorden van Confucius. Zij zijn geen praatjesmakers die met hun woorden invloed willen uitoefenen op de politiek. 
Respect is volgens mij de sleutel tot medemenselijkheid. Respect voor je ouders bijvoorbeeld. En breder: voor de kwetsbare generaties. De ouderen, de zieken en de kinderen. Corona pakt graag de zwakkeren aan. Een onbekend virus bovenop de zwakte waar je lichaam continue tegen moet vechten is vaak teveel van het goede. Confucius noemt het kinderlijke piëteit, eerbied voor je ouders. In China rouw je als kind drie jaar over de dood van je ouders. Je offert regelmatig bij hun graven en het hoogste offer is dat je drie jaar bij het graf van je ouders gaat wonen.  
Mooie praatjes redden geen mensenlevens. Boos worden omdat je een mondkapje op moet ook niet. Daden redden mensenlevens. Anderen niet besmetten en zelf niet besmet worden. Dat redt mensenlevens. Als we dat niet doen hebben we straks geen medemensen meer. Dan blijven we alleen over. Dood of levend, dat doet er dan niet toe. We zijn dan alleen, helemaal alleen. Dat vindt niemand leuk. Iedereen wil toch medemensen hebben? Niet om te bekritiseren, maar om lief te hebben.